بخش جرقويه سفلي با وسعتي در حدود 9/1456 كيلومتر مربع از فاصله حدود50  كيلومتري جنوب شرقي اصفهان شروع و تا عمق حدود 40 كيلومتري ( گردنه مزرعه عرب ) امتداد دارد . از شمال به محدوده بخش جلگه ، از جنوب به محدوده شهرستان شهرضا ، از شرق به بخش جرقويه عليا و از غرب به محدوده بخش مركزي اصفهان منتهي ميگردد . اين بخش از بخشهاي قديمي اصفهان بوده و از سابقه و قدمت ديرينه اي برخوردار مي باشد و بعضي از زيستگاههاي آن از قبل از اسلام نيز وجود داشته است .

 انگيزه نامگذاري جرقويه ( وجه تسميه) : 

 گركويه ، گركوا ، گرگويه ، جركوه ، جرقويه و سرانجام جرقويه نامهايي است كه در گذر روزگار بر اين سرزمين نهاده شده و با بررسي گفته هاي پيشينيان و جستجو در كتابها و نوشته هاي تاريخي و مد نظر قراردادن اين امر كه در گذشته كمتر نامي از اين سرزمين در كتابهاي تاريخي به ميان آمده و تنها برخي از ايرانگردان به گونه انگشت شمار نگاهي گذرا به اين سرزمين كويري داشته اند ، در اينجا به بررسي درباره نوشته هاي آنها و گفته هاي مردم درباره انگيزه نامگذاري اين سرزمين باستاني مي پردازيم .

در كتاب تاريخ اصفهان و ري چنين آمده است : ((در زمان ديلميان دو بلده حاكم نشين مخصوص در اصفهان بوده است اول فيروزان لنجان در دو طرف زاينده رود و دوم فارفاآن رودشت كه شهري نامي و بلوكات رودشتين ، جرقويه و قهپايه از توابع آن قبه گرانمايه بوده است )) و با توجه به اينكه كتاب مذكور با بهره گيري از نوشته هاي پيشينيان نگارش يافته است چنين برداشت مي شود كه نام باستان گركويه هر چه بوده است در زمان ديلميان و شايد چندين سده پيش از آن و در پي چيرگي زبان عربي به گونه جرقويه درآمده است .

منتجب الدين علي ابن بابويه از دانشمندان شيعه سده ششم هجري در كتاب الفهرست منتجب الدين از سرزمين جرقويه بنام (( زرقويه )) ياد كرده و آن را تابع اصفهان دانسته است . ياقوت حمدي جغرافيانويس آغاز سده هفتم هجري قمري در كتاب معجم البلدان از اين سرزمين بنام (( جرقوه )) ياد كرده است .

زين العابدين شيرواني نويسنده آغاز زمان قاجار در پي جهانگرديهاي خود و هنگام بازديد از سرزمين گركويه و ديدار با عارفان آنجا درباره نام اين سرزمين چنين نوشته است (( جرقويه ناحيه اي از اصفهان و به طرف مشرق آن است و آن دو قطعه است عليا و سفلي )) .

محمد حسن اعتماد السلطنه تاريخ نگار زمان ناصرالدين شاه قاجار در كتاب مرآت البلدان مي نويسد : (( گويند اصل جرقويه چهار كوه است و به اعتقاد من قصبه اي است نزديك به اصفهان )) نويسنده اعلام مي دارد ظن غالب اين است كه جرقويه و آن معرب گركويه است .

محمد مهدي محمد رضا اصفهاني يكي ديگر از نويسندگان زمان ناصرالدين شاه در كتاب نصف جهان في تعريف اصفهان چنين نوشته است : ((محل ششم اصفهان جرقويه است و آن معرب گركويه است و به دو قسمت مي باشد عليا و سفلي )) .

سيد علي جناب در كتاب الاصفهان در اين باره چنين انديشه اي دارد (( جركوهه مي باشد كه جر شكاف است و كوهه بلندي است به سبب آنكه جرقويه عليا از شكاف كوه خارج مي شود مانند مالواجرد و دستجرد و همچنين در برگ دوم كتاب خود از اين سرزمين بنام گركويه ياد كرده است )) .

معلم حبيب آبادي در كتاب مكارم الاآثار در اين باره چنين نوشته است : (( گركويه ناحيه اي است از توابع اصفهان كه در طرف ميان مشرق و جنوب آن از 9 فرسنگ تا 25 فرسنگ افتاده است و آن را در اين ازمنه جرقويه به جيم و قاف مي گويند )) .

محمد علي ميرحاج محمدآبادي در پايان نامه دانشگاهي خود مي نويسد : (( به منطقه ابتدا گركوه مي گفتند و اين بدان جهت است كه در 3 كيلومتري شمال شرقي محمدآباد و 6 كيلومتري شمال غربي روستاي آذرخواران كوهي قرار دارد كه به گركوه معروف است به معناي كوه بدون پوشش گياهي و لخت سپس به گركويه تبديل شده است يعني سرزمين خشك و بدون پوشش گياهي و سپس معرب شده و به صورت جرقويه درآمده است )) .

دكتر مهدي كيوان استاد تاريخ دانشگاه اصفهان در اين باره ديدگاه ديگري دارد و انديشه اش درباره انگيزه نامگذاري اين سرزمين باستاني چنين است (( از آنجا كه آثاري از عهد پيش از اسلام در منطقه جرقويه وجود دارد و نيز از آخرين نواحي است كه به اسلام گرويده و بالاخره وجود اسامي مختلف كه ريشه پارسي و پهلوي دارند همه سبب مي شوند كه انسان تصور كند نام اصلي جرقويه (گبركويه ، كوي گبركان) بوده است )) .

همچنين برخي از مردم روستاهاي جنوب جرقويه بر اين باورند كه چون بيشتر روستاهاي گركويه مردم به گويش كرگويه اي كه با گويش زرتشتيان هم پيوند است سخن مي گويند اين سرزمين را گبركويه به چم جايگاه اصلي مردماني كه به زبان گبري زرتشتي سخن مي گويند نامگذاري كرده اند و تعابير و تفاصيل ديگري كه بعضاً بنام محلي و گياهان مانند نام شهرك گركوا در خاور شهر نيك آباد و يا گياه كنگر بياباني ، نان كلاغ و ... كه در برخي از جاها سرگرگو( سيب گرگو) مي گويند اشاره شده بر اين باورند كه نام جرقويه به اين سبب جرقويه نامگذاري شده است .

دين و مذهب :

بطور كلي افراد ساكن در شهرها و روستاهاي اين بخش معتقد به دين اسلام و داراي مذهب شيعه اثني عشري مي باشند . مردم به زبان فارسي تكلم مي كنند ، ليكن تعدادي از نقاط علاوه بر زبان فارسي به زبان محلي نيز صحبت مي نمايند كه در عرف محل به زبان ولايتي معروف است .

از نظر قوميت مردم اين بخش از قوميت و نژاد ايراني اصيل و تعدادي از عشاير متحرك عرب كه در برخي از نقاط از جمله شهرهاي نصرآباد و محمدآباد و روستاي حسين آباد ساكن شده اند مي باشند ، فرهنگ شهرنشيني در اين بخش رسوم داشته و تاثيراتي نيز بر روي بافت منطقه گذاشته است .

 آداب و رسوم :

مردم روستاها و شهرهاي اين بخش همانند ساير نقاط ايران از آداب و رسوم مخصوص برخوردارند از جمله جشن نوروز كه اين جشن يادگار جمشيد پادشاه پيشدادي در ايران باستان است و مراسمهاي ديگري از قبيل : سيزده بدر ، آيين شصت و ششم نوروز ، شب يلدا ، چهارشنبه سوري ، جشنهاي ازدواج و همچنين مراسم سوگواري ، عزاداري و ديگر مراسم مرسوم در كشور است .

 جمعيت :

 براساس سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1375 اين بخش داراي 20561 نفر جمعيت بوده كه 5/62 % آن در مناطق شهري (12850 نفر) و مابقي در مناطق روستايي (7711 نفر) اسكان دارند . شايان ذكر است كه در حدود 4000 نفر از مردم اين بخش را عشاير تشكيل مي دهند كه در شهرهاي محمدآباد و نصرآباد و روستاي حسين آباد ساكن مي باشند و در فصل بهار به مناطق سرسبز چهار محال و بختياري ، استان فارس و ... كوچ كرده و در فصل پائيز مجدداً به مراتع بخش باز ميگردند . عشاير جرقويه عمدتاً از طوايف لري ، سنجري ، ويسي كوسه ، مومني ،و جعفري مي باشند .

اين بخش مشتمل بر دو دهستان جرقويه سفلي و وسطي است كه دهستان جرقويه سفلي داراي دو شهر و چهار روستا و دهستان جرقويه وسطي داراي يك شهر و پنج روستاي مسكوني و بيش از يكصد و پنجاه مزرعه و مكان مي باشد .